Kościół świętego Antoniego w Starym Łomie

← wróć do listy zabytków gminy Chojnów

Nazwa Stary Łom podpowiada nam, że jesteśmy w miejscowości o bardzo długiej historii. Tego samego nie możemy jednak powiedzieć o starołomskim kościele, który został wybudowany w 1936 roku i dziś jest najmłodszym gminnym kościołem, który został wpisany na listę zabytków.

Czy jednak jest to pierwszy kościół w historii tej ponad 800-letniej wsi? Nic bardziej mylnego. Czas by zagłębić się w kartach historii...

Karty historii

Z historycznych zapisków wiemy, że na długo przed reformacją w Starym Łomie istniało probostwo. Pierwsze wzmianki o lokalnym kościele pochodzą już z 1288 roku, natomiast imię proboszcza znamy już z dokumentów pochodzących z 1245 roku. Cóż to za proboszcz bez kościoła? Tak więc można przypuszczać, że ten istniał już wtedy. Funkcjonowanie świątyni w Starym Łomie potwierdzają nam kolejne wzmianki z 1304 i 1471 roku.

Jak informuje gminny program opieki nad zabytkami, to właśnie w 1471 roku w Starym Łomie powstał kolejny kościół. Wiemy również, że był on powiększany w 1684 i 1712 roku. Skąd ta potrzeba?

Tutaj należy cofnąć się do 1517 roku, kiedy to Marcin Luter rozpoczął proces zmian religijnych, znany nam dzisiaj pod pojęciem reformacji. Wkrótce jego nauki dotarły do księstwa legnickiego - niedługo później protestanci przejęli kościół w Starym Łomie. Względny spokój na tle religijnym we wsi przerwała wojna trzydziestoletnia a następnie przejęcie władzy w księstwie legnickim przez katolickich Habsburgów i ich polityka kontrreformacji. To właśnie wówczas kościół w tej niewielkiej wsi stał się religijną ostoją dla protestanckich wiernych z wielu gmin powiatu jaworskiego i bolesławieckiego. Podobnie jak świątynia w sąsiedniej Krzywej, pełnił on funkcję kościoła ucieczkowego (lub granicznego). Rozbudowy kościoła, które według kronik prochowickiej i legnickiej miały miejsce dzięki wstawiennictwu króla szwedzkiego Karola XII Wittelsbacha, miały na celu pomieszczenie coraz większej liczby wiernych.

Przebudowany kościół, który mógł pomieścić dwa tysiące wiernych, swoim wyglądem przypominał nieco kościoły pokoju - posiadał konstrukcję ryglową i nakryty był mansardowym dachem. Z pewnością dziś byłby nie lada atrakcją, gdyby nie jego pożar w 1935 roku...

Kościół według Langmaacka - połączenie tradycji i współczesności

Do odbudowy kościoła przystąpiono niezwłocznie. Autorem projektu nowej i skromnej budowli bez wyrazistych cech stylowych był Gerhard Langmaack. Twórca budowli za swój cel postawił sobie, by świątynia, spełniając wymogi ówczesnej architektury, była jednocześnie w swojej potężnej i zwartej bryle powtórzeniem poprzedniego kościoła.

Ciekawostką w nowym kościele był barwny fresk pędzla F. Porschego z Hamburga, który w postaciach 12 apostołów uwiecznił twarze ówczesnych wybitnych mieszkańców wsi. Jak zaznacza Stanisław Horodecki (Przeszłości okruchy), dzieło przez nieudolną renowację zostało zniszczone, a jedynie namiastką może być wzorowany na nim obraz.

Czy wiesz, że... ...świątynia w Starym Łomie była pierwszym zrealizowanym projektem kościoła autorstwa Gerharda Langmaacka? Ten pochodzący z Hamburga architekt w ciągu swojej kilkudziesięcioletniej kariery zrealizował ponad 60 projektów kościołów. Jego kariera w Izbie Kultury Rzeszy została przerwana w 1936 roku, kiedy to odmówił wstąpienia do NSDAP. Pracę kontynuował po wojnie. Zmarł w 1986 roku w wieku 88 lat.

← wróć do listy zabytków gminy Chojnów

Komentarze

Dodaj Komentarz