Kościół Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Goliszowie

← wróć do listy zabytków gminy Chojnów

W 1731 roku znajdujący się nad Skorą kościół Narodzenia Najświętszej Marii Panny przeszedł dużą przebudowę, która zmieniła jego pierwotny gotycki charakter, nadając elementy barokowego bogactwa. Mimo zmian, wciąż w jego architekturze odnajdujemy świadectwa czasu minionego pochodzące z przełomu XIV i XV wieku.

Zobacz, czym dziś zachwyca wiejski kościół w Goliszowie...

Dawne dzieje

Najstarsze wzmianki o goliszowskim kościele pochodzą z 1399 roku. Co wiemy o tamtych czasach i o ówczesnej świątyni? Stosunkowo niewiele. Pierwsze wzmianki o wsi "Goloustoci" pochodzą z 1210 roku, dokument z 1305 roku wymienia miejscowość jako własność biskupstwa wrocławskiego; wiemy także, że w połowie XIV wieku Goliszów był własnością braci Hannusa i Niklasa von Schönfeld (Schonynfeld).

W XV wieku wzniesiony został kolejny kościół, którego nieliczne elementy zachowały się do dnia dzisiejszego. Ważną datą w historii miejscowości jest rok 1530, kiedy to goliszowska świątynia przeszła w ręce protestantów.

Pod okiem protestanckich pastorów świątynia była kilkukrotnie przebudowywana - głównie w XVII i w pierwszej połowie XVIII wieku. Prowadzone ówcześnie prace zakładały m.in. remont wieży i dachu. W 1731 roku doszło do kolejnej gruntownej przebudowy obiektu, w trakcie której zmieniono dach na mansardowy, powiększono okna, nadbudowano wieżę oraz nadano wnętrzu wystrój barokowy.

W 1917 roku goliszowska świątynia została odnowiona i wyposażona w witraże. Po II wojnie światowej wraz ze zmianą granic, kościół ponownie stał się świątynią rzymskokatolicką. Największe zmiany w powojennej historii kościoła zaszły w latach 50. XX wieku, kiedy to wymieniono pokrycie dachu z łupka na blachę oraz zlikwidowano dekorację ścian zewnętrznych.

Pozostałości XV wiecznej świątyni i bogate wnętrze

Pomimo licznych przebudów i remontów, wciąż w goliszowskim kościele znaleźć możemy elementy pochodzące z przełomu XIV i XV wieku. To właśnie z tamtego czasu pochodzi główny jednonawowy korpus z wydzielającym się prostokątnym prezbiterium od wschodu oraz dolną murowaną partią wieży od zachodu zbudowaną na planie kwadratu.

Duża przebudowa z 1731 roku zmieniła pierwotny – niewątpliwie gotycki charakter świątyni. To właśnie wtedy powiększono okna zmieniając ich formę ze średniowiecznych ostrołukowych na barokowe o łukach eliptycznych i odcinkowych. Zmieniono dach kościoła kryjąc go bardzo wysokim barokowym dachem mansardowym. Średniowieczny korpus wieży zmieniono nadbudowując ośmioboczną drewnianą kondygnację z pięknym trójstopniowym barokowym cebulastym hełmem z podwójnymi prześwitami. Hełm zdobi iglica z kulą i metalowa chorągiewka wiatrowa. Wewnątrz nawa przykryta jest drewnianym sklepieniem pozornym.

Wewnątrz naszą uwagę zwrócić mogą ołtarz i ambona, które są cennymi przykładami późnobarokowej snycerki. Obraz ołtarzowy to drewniana płaskorzeźba przedstawiająca krzyż z ukrzyżowanym Chrystusem na tle Jerozolimy. Obraz otacza bogata ażurowa rama, wieńczy natomiast motyw chmur i postaci Boga Ojca i Ducha Świętego. Ten sam motyw został zastosowany na wspomnianej wcześniej ambonie, która jest zdobiona tymi samymi ornamentami co ołtarz. Obydwa elementy wyposażenia pochodzą z tego samego okresu.

Czy wiesz, że... ...jedną z wielu pamiątek po prostanckiej przeszłości Goliszowa są kościelne witraże z 1917 roku? Przedstawiają one m.in. Marcina Lutra - inicjatora reformacji oraz Filipa Melanchtona - najbliższego współpracownika Lutra, autor "Wyznania augsburskiego", podstawowej księgi wyznaniowej luteranizmu.

Kaplice grobowe i kamienne nagrobki

Goliszowski kościół - tak jak większość wiejskich świątyni - otoczony jest cmentarzem. Uwagę zwraca barokowa kaplica grobowa z XVII wieku i neogotycki nagrobek rodziny Peschelów z symbolem złączonych dłoni i interesującym filozoficznym napisem: „Do zobaczenia”.

Wewnątrz napotkać możemy na m.in. polichromowane epitafia Christopha von Schellendorfa, Barbary von Schellendorf czy Wolfa Dietricha.

W zewnętrzne ściany kościoła wmurowane są kamienne nagrobki pochodzące z początków XVII wieku. Pierwotnie pokryte były polichromią. Na obrzeżach płyt zachowały się napisy wykute majuskułą w języku niemieckim.

Barokowe epitafium Johanna Rede - zmarłego w wieku 22 lat zarządcy baronostwa

Szczególną uwagę zwraca umieszczona na północnej ścianie świątyni nagrobna płyta przedstawiająca postać kobiety ze złożonymi rękoma

← wróć do listy zabytków gminy Chojnów